Karacaoğlan ve Aşıklar
 |
|
| FEKELİ KARACAOĞLAN(1606-1689) | |
| Feke ilçesine bağlı Gökçeli’de Hicri 1015’te (1606’da) doğmuştur. Çilingiroğlu soyundandır. Asıl adı Hasan’dır. Çok esmer olduğu için ona Karacaoğlan denmiştir. Önce babasını, dört yaşında da annesini kaybetmiştir. Gökçeli’de bulunan Karacaoğlan Mağarasında davar kışlatmıştır. Babasından sonra annesini de kaybedince köylüler O’nu Gökçe Hoca adında birine emanet etmişlerdir. Gökçe Hoca ile hiçbir akrabalık bağı yoktur. 14-15 yaşına kadar Gökçe hocanın yanında kalmıştır. Odununu taşımış, öküzünü gütmüştür. Delikanlılık çağına gelince gönlü Köyünden Zeynep adında bir kıza düşmüştür. Ayrılıp bir yuva kurmak istemiştir. Ancak Gökçe Hoca anne-babasından kalan eşyaları vermeyince, Zeynep’in anası da “Kendi Gökçe Hoca’nın çırağı, benim kızımı da pençik mi edecek?” deyince köyden ayrılmıştır. Feke çayının tek geçit verdiği yer olan Kanlıgeçit’ten geçerek Feke’yi terk etmiş, Kozan’a(Sis’e) doğru gitmiştir. Orada Sis Valisi tarafından beğenilen, düğünlerin ve şenliklerin söz ve saz ustası kabul edilen ozan, valinin eşinin tehdidi ile oradan Maraş’a gitmiş, bir zaman sonra memleketine dönerek yavuklusu Zeynep’le evlenmiş, Kozanoğlu Beyinin konağında türkü söylemiştir. Eşiyle ve Kozanoğlu beyi ile yaşananlar yüzünden bir daha dönmemek üzere Feke’den ayrılmıştır. Ancak şiirlerinde doğduğu yerlerden, özlemlerinden sıkça söz etmiştir. |
|
| KARACAOĞLANIN ŞİİRLERİNDE FEKE |
|
|
Karac’oğlan idim ünüm duyuldu
1015’te göbek adım vuruldu
Çilingiroğlu da ödce soyumdu
Şimdi kendim gurbet ellere düştüm.
|
Karacaoğlan budur halim
Ninemeli dünya malın Gökçeli’dir benim elim Elimden haberin var mı |
|
Gökçe’den çıktım çocuktum
Feke’ye geldim ayıktım Kozan’da sıcaktan bayıktım Karacaoğlan dön obana |
|
| Yukarıdaki dörtlüğün 3. dizesi tornistan edilmiş gibidir. Çünkü Karacaoğlan’ın yaşadığı dönemde bugünkü Kozan’ın adı Sis olarak bilinmektedir. Kozan Oğulları Beyliği ve bu beyliğin egemenlik sürdüğü yerlere Kozan Dağları denmektedir ki bu bölge bugünkü Feke çevresidir. Ayrıca Karacaoğlan’ın şiirlerinde hece hatası görülmez.Halk şiirinde heceye uydurmak için aşınmadan yararlanıldığı görülse de bu dizede böyle bir olanak yoktur.Muhtemeldir ki bu dizenin aslı “Sis’te sıcaktan bayıktım” şeklindedir ve bu şekliyle ölçüye uymaktadır.Sis’in adının sonradan Kozan olması bu dizede böyle bir değişiklik yapılmasına yol açmış olabilir. |
|
 |
|
| FEKE'DE KARACAOĞLAN GELENEĞİ | |
| Feke’de İlçe ,İl ve uluslarası düzeyde Karacaoğlan Kültür ve Sanat Haftası kutlamaları yapılmaktadır. İlk Karacaoğlan Festivali 1974 yılında yapılmıştır. 1990 ve 1991 yıllarında Karacaoğlan Festivali uluslararası düzeyde yapılmıştır.Bu Festivaller Kültür Bakanlığı kanalıyla düzenlenmiştir.İlçe merkezinde bulunan Karacaoğlan Heykeli de Kültür Bakanlığı tarafından 5 Kasım 1993 ‘te dikilmiştir. |
|
| Feke’nin her yerinde Karacaoğlan’dan bir iz vardır. Aşıklık geleneği Karacaoğlan’ı öncü kabul eden bir anlayışla ve bütün canlılığı ile yaşatılmaktadır.Hacı Karakılçık,Canan Tanrıkulu,Osman Akçay, Aşık Nizami,Aşık Eyyubi Todil,Halil Todil,Cemil Şençalar,Hakkı Tanrıkulu,Arzu Bacı,Cumali Akkaya, Cuma Bilgili,Atilla Kaya,Hakkı Toksoy Fekeli aşıklardandır. |
|
| Ayrıca Karacaoğlan İlköğretim Okulu, Karacaoğlan Orman İçi Dinlenme Tesisleri, Karacaoğlan Lokantası , Karacaoğlan Mahallesi ve Karacaoğlan Kültür Merkezi mevcuttur .İlçede yapılan sosyal kültürel etkinlikler ve yarışmalar Karacaoğlan adıyla düzenlenmektedir. Karacaoğlan Türkü Yarışması, Karacaoğlan Ses yarışması, Karacaoğlan şiir okuma yarışması gibi.İlçede,İlköğretim ve ortaöğretim okulu öğrencileri arası ‘Karacaoğlan Konulu Şiir ve Kompozisyon yarışmaları düzenlenir. |
|
 |
|
|
ARAŞTIRMACILARA GÖRE DE KARACAOĞLAN FEKE’LİDİR
|
|
|
Karacaoğlan, aşık tarzı halk şiirimizin en ünlü,en güçlü ozanı.İçinde yaşadığı çevrenin ve insanların coşkun ,gerçekçi sesi.Türkçesindeki arılık ve durulukla,gönülden deyiş ve duyuşla çağdaş bir ozandan daha yeni gibidir.Elinde sazı,dilinde sözüyle köy köy,diyar diyar dolaşmıştır. Ankara, Kayseri, Konya, Karaman, Adana, Diyarbakır, Mardin ,Halep şehirlerini görmüş; Mısır, Suriye, Trablusgarp, Rumeli bölgelerinde dolaşmış.Ömrü gurbet ellerde geçmiştir.
|
|
|
Gök yüzünde tüten olsam
Yer yüzünde biten olsam
Al benekli keten olsam
Yar boynuna sarsa beni
|
Sabahleyin tan yüzüne
Sürmeler çekmiş gözüne
İk-elin almış yüzüne
Güler nazlanı nazlanı
|
|
Bülbül ne yatarsın bahar erişti
Ulu sular göl olduğu zamandır
Kat kat oldu gül yaprağa karıştı
Gene bülbül kul olduğu zamandır.
|
|
|
Bu yüzden de edebiyat tarihçileri,araştırmacılar,üniversitelerimiz,öğrenciler halk ozanlarından en çok Karacaoğlan’ı araştırmışlardır diyebiliriz.Yaşadığı yüzyılı bulmak,doğduğu yeri bilmek,nerede öldüğünü,mezarının bulunduğu yeri belirlemek en önemli görev sayılmıştır on yıllarca.Araştırmalar daha çok şaşırtıştır insanları..Belirsizlikler daha belirgin hale gelmiştir.Ancak bu sırada Karacaoğlan’a ait şiirler bulunmuştur.Halkımızın hikayelerde , yaşamın her anında Karacaoğlan’ı yaşattığı görülmüştür.Türk geleneklerine ,halk zevkine,köy yaşantısına en uygun şiirleri yazmıştır.Güzele övgü,insan sevgisi şiirlerinin özünü oluşturur.Anadolu insanın seven gönlü,söyleyen dili olmuştur.Böyle olunca da Anadolu insanı benimsemiş,bağrına basmıştır.Hemşerisi yapmaya çalışmıştır.Kendi coğrafyasını,yaşayışını bulmuştur Karacaoğlan’ın şiirlerinde.Onun doğduğu yer yoksa mezar aramıştır ona.Elif’i,Karacakızı,Döne’yi,Telli Gelin’i görmüştür çevresinde.
|
|
| Araştırmacıların Karacaoğlan’ın hayatı ile ilgili genelde buluştukları ortak nokta Karacaoğlan’ın doğduğu yer konusudur. Çocukluk yıllarını ve ilk gençlik günlerini Feke’de geçirdiği konusunda görüş birliği oluşmaktadır. Fekelilerin iddiası da budur. | |
| Karacaoğlan’ın Feke’de doğduğu, çocukluk yıllarını yaşadığı, şiirlerinde memleketinden , Memleket özleminden söz ettiği ,söyleyişine bu coğrafyanın doğasının,kültürünün sindiği ile ilgili araştırmacıların ortaya koyduğu gerçeklerden bazılarından söz edelim. | |
|
Ahmet Tevhit 1925 yılında yayımladığı bir yazısında Karacaoğlan hakkında aşağıdaki bilgileri vermiştir:
|
|
| “…Varsak diyarında zuhur etmiş,fıtraten şair yaratılmış Karacaoğlan bütün Anadolu’da şöhret bulmuştur. Karacaoğlan Kozan vilayetinin Feke kazasının Gökçe köyündendir." (Halk Şiirleri, Türk Yurdu,1925) | |
|
Ali Rıza Yalgın; Babalık adlı dergide ;”Karacaoğlan’ın Gökçeli’de doğduğuna ve 1090 tarihinde vefat ettiğine ait türküler dinledim.” Demiştir. Bu sözlerine dayanak olan türkü dizelerini de dergisinde yazmıştır.
|
|
|
Gökçe idi benim yerim durağım
Yanmaz idi yanar oldu yüreğim
|
|
|
Gökçe'den mi geldin ey seher yeli
Yarim Hasret pınarında gezer mi
|
|
|
Karacaoğlan hakkında en kapsamlı,en bilimsel araştırmaları yapan, Karacaoğlan hakkında ortaya konmuş, ulaşılabilecek bütün eserleri tarayan ve bunları 1027 sayfalık devasa bir kitaba dönüştüren Saim Sakaoğlu bu konuda şöyle demiştir.
|
|
| ”Hiçbir köy ,belde,ilçe ve ilçemiz zoraki belgelerle Karaca Oğlan’ı sahiplenmesin;onları haklı çıkaracak bir belge henüz yoktur;bundan sonra da böyle bir belgenin bulunması da pek inandırıcı olamayacaktır.Zorlama yorumlarla,her zaman değişebilecek yer adları ile,kullanılan kelimelerle hiçbir aşığı belli bir yere bağlayamayız.Biz ,bu düşünce ile onu bir noktaya değil,bir coğrafyayabağlamayı uygun bulduk.Ancak görünen odur ki ,Gökçeli köyü ilk kaynaklardan beri gündemdeki yerini korumaktadır.”(Prof.Dr Saim Sakaoğlu,Karaca Oğlan, s.129) | |
